Hieronder de laudatio van de jury van de Van Helsdingenprijsvraag. Zie ook hier.
De hoofdprijs van 10.000 euro is voor Tine Molendijk met haar proefschrift Soldiers in conflict. Moral Injury, Political Practices and Public Perceptions. Een aanmoedigingsprijs van 2.500 euro is voor Rick Bellaar met zijn werk Preliminary Writings on Delusion.
De feestelijke uitreiking van de Van Helsdingenprijs vond plaats op vrijdag 18 juni 2021 in Zoom:
– De uitreiking aan Rick Bellaar vindt u hier.
– De uitreiking aan Tine Molendijk vindt u hier.
Winnaar: Tine Molendijk
De jury van de Van Helsdingenprijsvraag heeft besloten om Tine Molendijk voor haar uitmuntende proefschrift Soldiers in Conflict de hoofdprijs te geven van 10.000 euro. In haar studie heeft zij tachtig interviews afgenomen met (ex-)militairen van twee buitenlandse missies; die van Dutchbat rond Srebrenica en die van de Task Force Uruzgan. Veel van de geïnterviewden hadden aan hun militaire missie gerelateerde psychische klachten, en sommige van hen kregen de diagnose post-traumatische stressstoornis (PTSS). Deze PTSS diagnose is de laatste jaren uitgebreid en/of vervangen met de term moral injury, omdat problemen van veteranen niet enkel individueel psychisch zijn, maar ook betrekking hebben op morele begrippen als schuld en schaamte.
De auteur heeft aan de hand van de interviews grondig onderzocht wat deze moral injury te betekenen heeft. Een injury suggereert een verwonding waaraan gewerkt kan worden in een individueel helingsproces, maar in feite is er veel meer aan de hand. De moral injury heeft vele gezichten, zoals morele disoriëntatie, verlammende waardeconflicten, onthechting, desinteresse en een gevoel van algehele zinloosheid. De auteur laat nauwkeurig en helder zien hoe deze in onderlinge dynamiek samenhangen en hoe ze verbonden zijn met de bredere context. Molendijk beschrijft hoe schijnbaar individuele klachten, eigen herinneringen, persoonlijkheden en karakters verweven zijn met wat er in de politiek concreet wordt gezegd en gedaan, met hoe media berichten, maar ook met beroepsmatige tradities, houdingen en verwachtingen binnen en buiten de krijgsmacht ten opzichte van geweld en leed.
Promotie-onderzoek in de 21ste eeuw in Nederland is vaak zeer specialistisch. Analytisch worden steeds verdere verfijningen aangebracht op steeds meer onderscheiden niveaus van analyse. Tine Molendijk laat zien dat het ook anders kan. Juist de dwarsverbanden staan centraal, tussen – onder andere – het politieke en het persoonlijke, het maatschappelijke en het sociale, het psychopathologische en het ethische. Daarmee is dit proefschrift een mijlpaal, en een kwalitatieve sprong voorwaarts. Het is onderzoek naar iets zeer specifieks: iets dat oorspronkelijk onder één diagnose te vangen leek, PTSS, en het laat zien hoe deze allerindividueelste getroffenheid bij nader inzien met veel meer te maken heeft; met thuisblijvers, achterblijvers, met journalisten, beleidsmakers, politici, krantenlezers, en eigenlijk met alle doden en levenden, die ooit met oorlog te maken hadden. Naast het directe belang voor zorg- en expertise-ontwikkeling op het specifieke terrein van de ‘oorlogstrauma’s’, ziet de jury in de manier waarop in dit proefschrift de diagnose PTSS/moral injury wordt onderzocht, een voorbeeld voor hoe studies naar andere diagnoses, zoals die van climate anxiety, maar evengoed depressie en angst-stoornissen in algemene zin, zouden kunnen worden aangepakt. Vanwege het gedetailleerde, zorgvuldige onderzoek en diens resultaten, en vanwege de psychiatrische, filosofische, en algemeen maatschappelijke grote relevantie daarvan, honoreert, op voordracht van de jury, de Stichting Psychiatrie en Filosofie Tine Molendijk met de hoofdprijs van de Van Helsdingenprijsvraag.
Jury
Alie Weerman, psycholoog, lector GGZ en samenleving, Zwolle
Derek Strijbos, psychiater, filosoof, Zwolle
Evert van Leeuwen, medisch ethicus, filosoof, Nijmegen
Herro Kraan, psychiater, Maastricht
Jasper Feyaerts, psycholoog, filosoof, Universiteit Gent
Kristien Hens, bio-ethicus, filosoof, Universiteit Antwerpen
Moniek Thunnissen, psychiater, psychotherapeut, Bergen op Zoom
Wouter Kusters, filosoof, taalwetenschapper, Schoonhoven